سواد رسانه ای: حمایت و توانمندسازی نوجوانان (12 تا 16 سال) خانواده های متدین در برابر تلویزیون

«آموزش سواد رسانه ای» در کنار «نظام دهی رسانه ها» و «کنترل والدین» سه شیوه مهم مدیریت تعامل مخاطب کودک و نوجوان با رسانه محسوب می شود. بر خلاف راهکارهای دوم و سوم که به ترتیب بر رسانه (فرستنده) و والدین (واسطه میان رسانه و فرزندان) تمرکز دارند، آموزش سواد رسانه ای بر «مخاطب» متمرکز است. شایان ذکر است راهکار آموزش سواد رسانه ای نسبت به دو راهکار دیگر در کشور ما تاکنون کمتر شناخته شده و مورد توجه بوده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر در گام اول، معرفی سواد رسانه ای و رویکردهای مختلف آموزش آن بوده است. هدف دوم نیز برگزاری کارگاه آموزش سواد رسانه ای طی چند جلسه برای گروهی از نوجوانان 12-14 سال خانواده های متدین و بررسی جهت گیری های مثبت و منفی نوجوانان آموزش دیده نسبت به آموزه های سواد رسانه ای و دوره برگزارشده بوده است. پژوهش حاضر از میان رسانه های مختلف، رسانه «تلویزیون» را به دلیل عمومیت و مصرف بالای آن در مقایسه با سایر رسانه ها انتخاب کرده است. روش پژوهش در بخش اول مبتنی بر «مطالعات کتابخانه ای» بوده است. طی مطالعات، این نتیجه حاصل شد که در فرآیند آموزش نوجوانان در ایران به ویژه در خانواده های متدین، خانواده ها را نیز باید دخیل کرد. بر این اساس طرح درس ها آماده شده و آموزش های لازم طی سه جلسه کارگاهی به نوجوانان و یک جلسه به والدین داده شد. برای بررسی نگرش نوجوانان، از روش «مصاحبه با گروه متمرکز» استفاده شد. نتیجه مصاحبه ها نشان داد نوجوانان در مجموع نسبت به آموزه های سواد رسانه ای و آموزش آن نگرش مثبت دارند. در انتها، پژوهش به این نتیجه رسید که چهار عامل «نوجوان»، «خانواده»، «معلم یا نهاد آموزش» و «تلویزیون یا نهاد رسانه» و نحوه تعامل آن ها نسبت به یکدیگر در شکل گیری سازوکار آموزش سواد رسانه ای مناسب برای نوجوانان نقش اساسی دارند. بر این اساس پژوهش حاضر در زمینه چگونگی رابطه و تعامل میان چهار عامل مذکور، پیشنهادهای خود را ارائه داده است.